تاثیر پوشش درختی گلابی وجشی چم حصار لرستان بر خصوصیات شیمیایی خاک

سابقه و هدف: مدیریت‌های مختلف جنگل علاوه بر تأثیر مستقیم بر خاک، به طور غیر مستقیم نیز از طریق تغییر یا تخریب پوشش گیاهی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر خواهند گذاشت. ذخیره‌گاه‌ها از رایج‌ترین سیستم‌های حفاظتی در مدیریت اکوسیستمی جنگل‌های ایران می‌باشند که می‌توانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک را تحت تأثیر قرار دهند. با توجه به اینکه در ایران مطالعات کافی جهت کمی سازی اثرات این نوع حفاظت بر روی خصوصیات خاک انجام نشده است لذا، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدیریت حفاظتی کوتاه‌مدت بر مهم‌ترین خصوصیات شیمیایی خاک ذخیره‌گاه گلابی وحشی چم‌حصار دلفان، انجام شد. بدیهی است ارزیابی تاثیرات حاصل از این نوع روش‌مدیریتی بر خاک می‌تواند راه‌گشای مدیران در زمینه ادامه این روند باشد. مواد و روش‌ها: برای نمونه‌برداری از خاک علاوه بر نواحی مرکزی و پیرامونی ذخیره‌گاه مورد بررسی، منطقه‌ای با خصوصیات فیزیوگرافی مشابه در خارج از ذخیره‌گاه (شاهد) انتخاب گردید. سپس سه ترانسکت 250 متری با فواصل 40 متر از ناحیه مرکزی ذخیره‌گاه به سمت ناحیه پیرامونی و خارجی ذخیره‌گاه با جهت شمال شرقی- جنوب غربی پیاده و در فواصل 20 متری بر روی هر ترانسکت از زیر نزدیک‌ترین پایه درخت گلابی یک نمونه ترکیبی تا عمق 10 سانتی‌متری خاک برداشت سپس مقادیر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته و منیزیم خاک در آزمایشگاه اندازه گیری شد. در مجموع 36 نمونه خاک در سه ناحیه برداشت شد. پس از آزمون نرمال بودن توزیع مشاهده‌ها با آزمون کولموگروف اسمیرنوف، مقایسه میانگین‌ها با استفاده از تجزیه واریانس یک‌طرفه و مقایسه چندگانه میانگین‌ها با آزمون دانکن انجام گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد از نظر آماری اختلاف معنی‌داری در مقادیر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته و منیزیم خاک سه ناحیه وجود دارد. بیشترین میزان کربن آلی (57/9 درصد)، نیتروژن (25/0 درصد)، فسفر (32/4 میلی‌گرم برکیلوگرم)، پتاسیم (33/57 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و هدایت الکتریکی (70/198 میکروزیمنس بر متر) در خاک ناحیه مرکزی و بیشترین میزان اسیدیته (62/7) و منیزیم (56/8 میلی‌گرم برکیلوگرم) در خاک ناحیه خارجی ذخیره‌گاه مشاهده گردید. به‌ عبارتی از خارج ذخیره‌گاه به سمت ناحیه مرکزی میزان کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی خاک روندی افزایشی و منیزیم و اسیدیته خاک روندی کاهشی داشته است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش حاکی از تأثیر مثبت مدیریت حفاظتی بر خصوصیات شیمیایی مطالعه شده در خاک است. درواقع حفاظت با کاهش تخریب‌ها و جلوگیری از ورود دام به عرصه حفاظتی باعث افزایش پوشش گیاهی و به دنبال آن تأثیر معنی‌دار بر خصوصیات شیمیایی خاک شده است. در واقع با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش می‌توان بیان نمود که بکار گرفتن روش-های حفاظتی مناسب می‌تواند با حفظ و بهبود خصوصیات خاک و به‌علاوه پوشش درختی و گیاهی، زمینه پایداری اکوسیستم‌ها، حفظ و افزایش زادآوری در جنگل‌ها بخصوص جنگل‌های زاگرس را فراهم آورد.